म कवि बन्न चाहन्नँ

-सङ्गीतश्रोता

कविता पढिरहन्छु म सधैं
लेख्न पनि खोज्छु कहिलेकाहीं
तर
पटक्कै मन छैन मलाई
छाप्न कुनै कविताको पुस्तक

मलाई थाहा छ
पुस्तकमा उल्लेख गर्नुपर्छ
लामो लामो बायोडाटा
बाआमाका ख्यातीप्राप्त नामथर
प्राप्त पुरस्कार र सम्मानको सूिच
भ्रमण गरेका शहरहरुको नाम
विश्वविद्यालयले दिएका डिग्री
र संघसंस्थासँगको सम्बद्धता…
त्यो केही पनि छैन मसँग

मलाई थाहा छ
पुस्तकमा लेखाउनुपर्छ मैले
अग्रज समालोचकबाट गम्भीर विवेचना
वा वरिष्ठ साहित्यकारबाट सटिक टिप्पणी
भन्न लगाउनुपर्छ प्रोफेसरका मुखबाट
'यो हो इतिहासको कोसेढुंगा'
वा छपाउनुपर्छ अखबारहरुमा शृंखलाबद्ध
'चर्चित' 'बहुचर्चितु'समीक्षा
यस्तो धन्दामा प्रवेश गर्नका लािग
अनुभव र अभ्यास केही पनि छैन मसँग

मलाई थाहा छ
पुस्तकको आत्मकथ्यमा
भन्नैपर्नेछ मैले अभिमानपूर्वक-
कविता लेख्नु चानचुने कर्म होइन
कविता लेख्नु
किसानले हलो जोत्नु जस्तै हो
मजदुरले मेसिन चलाउनु जस्तै हो
कविता लेख्नु
युद्ध लड्नु जस्तै गाह्रो छ
प्रसव वेदना सहनु जस्तै कष्टकर छ
वा यी यावत् कर्महरुभन्दा पनि
श्रमशील र सुन्दर छ
र भन्नुपर्नेछ मैले गम्भीरतापूर्वक
एक टुकडी सेनाभन्दा
शक्तिशाली हुन्छ एक कविता

हो यस्तै भन्न आउँदैन मलाई आँट
यहींनेर मेल खाँदैन कवितासँग मेरो जीवन
म कसरी ढाँट्न सक्छु आफैले भोगेको यथार्थ
हजुरबाले हलो जोतेकै हुन् जीवनभर
तर त्यो कविता भएन
र आज कसैले मनाउँदैन उनको शतवार्षिकी
बाले थला परुन्जेल मजदुरी गरेकै हुन्
त्यो पनि कविता भएन
र कसैले छापेन श्रद्धााजली उनको मृत्युमा
दिदी युद्धमा छँदै बेपत्ता पारिएकी हुन्
त्यो कविता हुन्थ्यो भने
आज छािपंदो हो उनको जीवनमािथ
कुनै साहित्यिक पत्रिकाको विशेषांक
आमाले दशपटकसम्म सहिन् सुत्केरी बेथा
तर कसैले भनेने उनलाई 'कविज्यू'
र मैले पनि बनाउन सकिनँ
आमाको नाममा एउटा स्मृति प्रतिष्ठान

यसकारण
सधैं पढिरहेको भए पनि
वा कहिलेकाहीं लेख्न खोजेको भए पनि
मलाई पटक्कै मन छैन
छाप्न कुनै कविताको पुस्तक
छापिन थाले भने
मेरा पनि काव्य र महाकाव्य
म घेरिन थाल्नेछु
कवि बन्ने प्रबल खतराहरुबाट
र मृत्युपछि पनि
छाडेर सारा आफन्तहरुलाई गुमनाम
ठडिन थाल्नेछ मेरै सालिक मुलसडकमा ।

२०६८ कात्तिक २८ कीर्तिपुर

कुर्कुच्चा

-सङ्गीतश्रोता

मेरी आमासँग
कुर्कुच्चामात्रै छन्
चर्चरी चिरिएका
पि्रय कमरेड !
जुत्ता हान्ने खतरा छैन
जाउष हाम्रो किरेडाँडातिर ।

म काठमाडौं िहंडेपिछ
सुन्छु- आत्तिनुभएको छ आमा
बुढेसकालमा एक्लै हुँदा
दुःखी हुनुभए होला
दुःखी हुँदा मुख छोपेर रुनुहुन्थ्यो आमा
मैले
घरतिर फर्केर नचिहाउँदा
रिसाउनु पो भयो कि !
आमा रिसाउँदा
दाह्रा किटेर भन्नुहुन्थ्यो-
"लात्तीले मुखमा टेक्छु !"

यसपाली घर जाँदैछु म
यो जाडोमा
भुट्नुहुनेछ आमाले मकैभट्ट
र थपिदिनुहुनेछ गिलासभरि बाक्लो मही
म जाँदा
पक्कै खुसी हुनुहुनेछ आमा
छेउमै बसेर सुनाउनुहुनेछ
यसपाली कसकसले साँध मिचे
को को झगडा गर्न आँगनमै आए
घरमाथि कसले बसा्रए ढुंगामुढा
पर्दैैन पत्रकार सम्मेलन गर्न
चािहंदैन कुनै प्रवक्ता
आमा आफैले
सबै बेलिबिस्तार लगाउनुहुनेछ ।

मेरी आमासँग
दुई हात छन् ठेला उठेका
र कुर्कुच्चा मात्रै छन्
चर्चरी चिरिएका
पि्रय कमरेड !
जुत्ता हान्ने खतरा छैन
जाउष हाम्रो किरेडाँडातिर
यसपाली म पनि जाँदैछु
आउनुहोस्
जाऊँ हाम्रो किरेडाँडातिर !

(इराकी पत्रकार मुन्तजार अल जैदीले १४ डिसेम्बर सन् २००८ मा बगदादमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा तत्कालीन अमेरिकी राष्ट्रपति जर्ज डब्ल्यू बुसमाथि जुत्ता प्रहार गरेपछि लेखिएको । जतिबेला संविधानसभा चुनाबको नतिजापश्चात काठमाडौं छिरेका नेपाली राजनीतिज्ञहरु बिस्तारै गाउँलाई बिस्रंदै र बेवास्ता गर्दै थिए ।)

मेरी आमाको जुनी

-सङ्गीतश्रोता

तिमीसामू भर्खरै आईपुगेको छ
मेरी आमाको जुनी
आफूसँगै बोकेर-
अभावको आँधीले लछारेको घुम्रे कपाल
शोषणको घामले डढेको उदास अनुहार
दुःखको कुवामा डुबेका अिनंदा आँखा
बारम्बार अँधेरी गौंडामा ठोकिएको निधार
र युगभरिको पीडा घोलिएको एउटा गहिरो सुस्केरा ।

तिमीसामू भर्खरै आइपुगेको छ
मेरी आमाको जुनी
आफूसँगै बोकेर-
परम्पराको भारीले कुप्राएको करकरी खाने ढाड
विभेदका जङ्गली काँडाले कोतरिएको घाइते मुटु
भोकका विरुद्ध पटुका कसिएको अभागी पेट
बिमारको असिनापानीले हिनामिना पारेको ज्यान
र सयथरि त्रासले उब्जाएको एउटा अनन्त छटपटी ।

मेरी आमाको जुनीले
चौतारीतिर चिहायो-
त्यहाँ जुवाडेहरु तास फिटिरहेका थिए वल्लोपट्टी
पल्लोपट्टी भलाद्मीहरु जूँगामा ताउ लगाईरहेका थिए
धर्मशालामा हेर् यो-
त्यहु लुटेराहरुको बैठक चलिरहेको थियो
सरकारी घरमा
चोरहरु झगडा गरिरहेका थिए
नाटकघरमा
नवयौवनाको नृत्य चलिरहेको थियो
दोहोरीसाँझमा
धनाढ्यहरु कम्मर भाँचिरहेका थिए
मेरी आमाको जुनीले
गायकको गला खोज्दै गयो-
त्यहाँ त चन्द्रशमशेरको कर्खा र गोपिनीको गीत थियो
कविताका पंक्तिहरुमा
भगवान्का भजनहरु बजिरहेका थिए
इतिहासका पानामा
शासकका अनुहारहरु टाँस्सिएका थिए
र सङग्रहालयका प्रत्येक कोठामा पिन
राजा र सेनापतिका लुगाफाटा सजाइएका थिए ।


कतैतिर पनि
बस्न सास फेर्न र सुस्ताउन नपाएपिछ
मेरी आमाको जुनी
घृणा उपेक्षा र तिरस्कारका आक्रमणहरु खप्दै
भौंतािरंदै-भौंतािरंदै
तीव्र गतिमा चलेका एक-एक थान मुटु र फोक्सो बोकेर
तिमीसामू भर्खरै आइपुगेको छ
पि्रय कलाकार !
के तिम्रो क्यानभासमा कतै अलिकति ठाउँ छ ?

बाजुङ पर्वत

योजनाः आगामी महिनाको

-सङ्गीत

आगामी महिना
कतिचोटी मुस्कुराउने
कतिचोटी सुँक्क सुँक्क रुने
पि्रय सुनकला !
मसँग कुनै खास योजना छैन

आगामी महिना
को कोसँग झोक्किएर रिसाउने
कस-कसलाई प्रेमले अँगालो हाल्ने
कतिबेला बेचैन हुने
कतिबेला भयभित हुने
कतिबेला खुशीले गद्गद् हुने
कार्यतालिकाको कुनै खेस्रा छैन

आगामी महिना
कसको निधारमा हलुका म्वाँई खाने
कसको अनुहारमा घृणा वसा्रउने
मलाई आजैको कामले उछार छैन

पि्रय सुनकला !
आगामी महिनाबारे
मैले केही सोचेकै छैन ।

-बाजुङ पर्वत

गजल

-सङ्गीतश्रोता

पसिना त्यो हाम्रो थियो, उसको भयो थैलो किन
अझै उही सुकिलो छ हाम्रै आङ मैलो किन

कैले राति साँध सार्छ कैले बाढी लगाइदिन्छ
तल्लाघरे हेपाहाले घच्घचाउँछ दैलो किन

हाम्रो घरको भित्री कुरा हामीलाई नै थाहा होला
टाँठो-बाठो हुन खोज्छ खोलापारे कैलो किन

विद्रोहका सयौं गजल गुन्जँदैछन् सडकमा
फेरि उसकै महलमा थोत्रो गजल पैलो किन

सारंगी र मादलको ताल खोज्छन् श्रोताहरु
हो-हल्लामा हाहा-हूहू यस्तो भाँडभैलो किन

बाजुङ-२ पर्वत

गीत

-सङ्गीतश्रोता
यता बस्ती अँधेरै छ कता बाल्यौ टुकी
फेरि पनि दुःखमा छु म पुरानै दुःखी !

छानो पनि यतै छैन यतै छैन िपंढी
उकालोमा गौंडामात्रै छैन कुनै िसंढी
कस्ले लग्यो उखेलेर पखेराको बुकी
फेरि पनि दुःखमा छु म पुरानै दुःखी !

ताप्नेलाई पो पाहार छ भरियालाई गर्मी
पसिनाले भिजेकै छन् किसान र कर्मी
भन दिन कहिले फिर्छ ए हिमाल झुकी
फेरि पनि दुःखमा छु म पुरानै दुःखी !
-२०६४।४।२३

गीत

-सङ्गीतश्रोता
आज शहिदकी आमा के सम्भँुदै के सोच्दैछिन्
लाख-हजार यी अनुहारमा छोराको रुप खोज्दैछिन् !

छोरो थियो लडाइँमा आँखा थिएनन् ओभाना
सम्झाउँदै ऊ भन्थ्यो- ल्याउँछौं नौलो जमाना
किन छ उस्तै बेथिति आमा आज त्यै सोच्दैछिन्
त्यो जाँदै गरेको जुलुसमा छोराका पाइला खोज्दैछिन् !

रोए पनि यो एकदिन रमाउने हो जुगैभिर
भन्थ्यो- दुःख हो केहीछिन खुशी होउँला सधैंभिर
बेथा किन छ उस्तै आमा आज त्यै सोच्दैछिन्
लाख-हजार यी आँखाभरि छोराका सपना खोज्दैछिन् !

आज शहिदकी आमा के सम्भँुदै के सोच्दैछिन्
लाख हजार यी अनुहारमा छोराको रुप खोज्दैछिन् !

०००
-बाजुङ-२ किरेडाँडा पर्वत

दुविधा

-सङ्गीतश्रोता

तिमी उभिएको समय
बिहान हो कि साँझ
त्यो घामको उज्यालो
पहेंलो हो कि सुनौलो

तिम्रा गलामा बेरिएको
गलबन्दी हो कि गलपासो
तिम्रा आँखामा-
भ्रम छ कि भविष्य
निधारका मसिना गाँठामा जेलिएको
चिन्ता हो कि चिन्तन
त्यो अनुहारभरि फैलिएको
उदासी हो कि उत्साह
यी नौला िसंढीहरुमा तिमी
उक्लँदैछौ कि ओर्लंदै

म यसै आत्तिन थालें पि्रयतम !
तिमीलाई देखिरहँदा पनि
किन यस्तो बिरानीले छोपिरहेछ
तिम्रो छेउमै उिभंदा पनि
किन यस्तो एक्लोपन महसुस भइरहेछ
भन त-
केहीबेर पछि नै तिमी
डाँको छाडेर रुँदैछौ कि खित्का छाडेर हाँस्दै
केहीबेर पछि नै तिमी
बिस्तारै उदाउँदै छौ कि सुस्तरी अस्ताउँदै
केहीबेर पछि नै तिमी
थचक्क बस्छौ कि बत्तिंदै दगुर्छौ

किन देखिन्छ तिमीलाई
गतिले छक्याए-छक्याए जस्तो
किन लाग्दैछ तिमीलाई
दुर्गतिले पछ्याए-पछ्याए जस्तो
कुन मौसम हो यस्तो
न दर्कने आँट छ त्यो बादलको
न चर्कने छाँट छ त्यो घामको
म आत्तिइसकें अत्तालिइसकें
केहीबेर पछि नै
तिमी जाग्छौ कि म भाग्छु
भन यो बेमौसम जस्तो मौसम
केहीबेर पछि टुंगिन्छ कि अरु लम्बिन्छ
भन त ओ पि्रयतम !
दुविधाको भुँमरीमा
तिमी फँस्यौ कि म

०००

-बाजुङ-२ पर्वत

बजार

-सङ्गीतश्रोता
गयो जमाना
लेनदेन र ऐंचोपैंचोको
गयो जमाना
आलोपालो र अर्मपर्मको
नयाँ जुग यस्तै छ-
यहाँ हिसाबकिताब हुन्छ नाफाघाटाको
यहाँ कारोबार हुन्छ सधैं किनबेचको

जे-जेको तिमीलाई खाँचो छ
खरिद गर
जसबाट तिमीलाई नाफा कमाउनु छ
बिक्री गर

आँसु बेच र खुशी किन
संवेदना बेच र उत्तेजना किन
बिलौना बेच र खेलौना खरिद
नाफा बढाउने कसरी
घाटा कम गर्ने कसरी
हिसाब गर र दलाली गर

तिमी आइसक्यौ
बजारको यो नयाँ मूलधारमा
पछि फर्कनु अब सम्भव छैन
वचनमा भर पर्ने दिन पनि गए
कसममा विश्वास गर्ने जमाना पनि गए
बिसर्िदेऊ पर्मपैंचोको पुरानो जुग
भुलिदेऊ आलोपालोको परम्परा
मालतालको अब मोलतोल गर
किनमेल गर बेचबिखन गर

बलिदान बेच र कुर्चीमा बस
रगत बेच र कोकाकोला खाऊ
बुढ्यौली बेच र सुविधा माग
आस्था बेच र सत्ता किन
छेलोखेलो छुट छ लोकतन्त्रमा
सबैथोक छ खुलाबजारमा
जे-जेको तिमीलाई खाँचो छ
खरिद गर
जसबाट तिमीलाई नाफा कमाउनु छ
बिक्री गर

हत्यारालाई न्यायाधिश चाहिएको छ
अदालत बिक्रीमा राख
चोरलाई सत्ता चाहिएको छ
बोलपत्र आव्हान गर
पार्टीलाई बहुमत चाहिएको छ
भोट किन्न देऊ
सांसदलाई अझ मूल्यवान हुनु छ
बार्गेनिङमा बेचिन देऊ
छेकथुन नगर कसैलाई
लोकतन्त्रको भरपूर अभ्यास गर्न देऊ

सर्वहारा होस् या गरिबमारा
कर्महारा होस् या ज्यानमारा
पैसा छ-
हार्नु र गुमाउनु पर्ने संसारमा केही छैन
पैसा छैन-
जित्नका लागि पनि अब यहाँ केही छैन
भनिदेऊ गुरु कार्ल माक्स्रलाई
जुगजमाना धेरै फेरिइसकेछ
साङ्लो चुँडालिसक्दा पनि नजिितंदोरहेछ यो संसार
संसार जितिसक्दा पनि नचुँडिदोरहेछ यो साङ्लो
गुरु माक्स्र !
यो बजारले फेरिसकेछ आफ्नो रुप
दाह्री खौरनुस् कपाल छाँट्नुस् र आउनुस्
नयाँ लडाइँको नयाँ मोर्चामा !

रचना ः २०६७ असोज ११ कीर्तिपुर

-बाजुङ-२ किरेडाँडा पर्वत